عدالت مهدوی

منتظران درد آشنا در هر پگاه جمعه یک دل و یک صدا فریاد می زنند: اَیْنَ الْمُنْتَظَرُ لِاِقامَهِ الْامَتِ وَ الْعِوَجِ. (فرازی از دعای ندبه) کجاست آن پیشوایی که همه چشم به راه اویند تا ظهور کند، همه کژی جهان را اصلاح کند. چشم به راهان کوی و منتظران ظهورش در هر شام جمعه زمزمه می کنند: السَّلامُ عَلَی الْمَهْدِی الْمُنْتَظَرِ وَ الْعَدْلِ الْمُشْتَهَرِ. (فرازی از زیارت آل یاسین؛ طبرسی، احتجاج، ج 2، ص317.) درود بر مهدی منتظر و سلام بر آن عدالتی که شهره آفاق است.  

1. گستره عدل مهدوی

عدالت در فطرت انسان ریشه دارد، به گونه ای که هر انسانی تشنه عدالت است. این تشنگی و شیفتگی از اعماق وجود او سرچشمه می گیرد. عدالت، قانونی است فراگیر که همه جنبه های زندگی انسانی را در برمی گیرد و نظام هستی بر محور آن می چرخد. قرآن کریم، هدف از آمدن پیامبران و نازل شدن کتاب های آسمانی را در یک جمله روشن، جامع و شفاف چنین بیان می کند: «لِیَقُومَ النّاسُ بِالْقِسْطِ؛تا مردمان بر اساس عدالت استوار شوند». (حدید: 25)

به دیگر سخن، نه تنهاکارگزاران دولتی، صاحب منصب ها و سرکرده ها باید عادل باشند، بلکه قوام زندگی مردمان باید بر شالوده قسط و عدل استوار شود.

در سخن پیشوایان، ویژگی های فراوانی در ترسیم عدل مهدوی بیان شده است که در این نوشتار، فرصت نقل آنها را نداریم و تنها به شماری از آنها اشاره می کنیم:

الف) در کلام قدسی آمده است :

در آن زمان، امنیت و آسایش را در روی زمین حکم فرما می کنم. چیزی به چیزی آسیب نمی رساند، چیزی از چیزی نمی هراسد، حتی حشرات و حیوانات به مردمان و یکدیگر آسیب نمی رساند.(سید ابن طاووس، سعد السعود، ص 34.)

ب) هنگامی که حضرت آدم، نور مقدس حضرت مهدی(عَلَیْهَ السَّلاَمُ) را در قائمه عرش الهی دید، خداوند خطاب به وی فرمود:

من با این بنده سعادتمند خود، بندها و زنجیرها را از بندگانم خواهم گشود و زمین را از مهر و محبت و رأفت و رحمت آکنده خواهم کرد، همان گونه که پیش از پر از این جور و قساوت و شقاوت شده باشد. (بحارالانوار، ج 26، ص 312.)

ج) پیامبر گرامی اسلام هنگام ترسیم وضع دوران ظهور می فرماید:

اگر زنی بر هودجی بنشیند و به تنهایی از حجاز تا عراق برود، در کمال آسایش خواهد بود و از چیزی هراس نخواهد داشت. (کنز العمال، ج 14، ص 572.)

د) پیامبر اعظم(صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) در حدیثی می فرماید:

یَمْلَأُ الْاَرْضَ عَدْلاً کَما مُلِئَتْ جَوْرا، یَرْضی بِخِلافَتِهِ اَهْلُ السَّماءِ وَ الْاَرْضِ، وَ الطَّیْرُ فِی الْجَوّ. (فردوس الاخبار، ج 4، ص 496)

زمین را پر از عدل و داد می کند، آن چنان که پر از جور و ستم شده باشد. اهل آسمان و زمین، حتی پرندگان هوا از خلافت او خشنود می شوند.

ه-) پیشوای پرواپیشگان، امیرمؤمنان علی(عَلَیْهَ السَّلاَمُ) در این باره می فرماید:

هنگامی که حضرت مهدی(عَلَیْهَ السَّلاَمُ)، فرماندهانش را به شهرها می فرستد و فرمان می دهد که عدالت را میان مردم برقرار کنند، گرگ و گوسفند در کنار یکدیگر می چرند و کودکان با مارها و عقرب ها بازی می کنند. (عقد الدرر، ص 159.)

و) امام حسن مجتبی(عَلَیْهَ السَّلاَمُ) نیز در این باره می فرماید:

تَصْطَلِحُ فی مُلِکْهِ السِّباعُ. (احتجاج، ج 2، ص 291.)

در عهد سلطنت و فرمان روایی او، درندگان با یکدیگر آشتی می کنند.

ز) امام باقر(عَلَیْهَ السَّلاَمُ) این واقعیت را در یک جمله کوتاه بیان کرده است و می فرماید:

حَتّی لایُری اَثَرٌ مِنَ الظُّلْمِ. (طبرسی، مجمع البیان، ج 7، ص 88.)

دیگر نشانی از ستم دیده نمی شود.

ح) امام صادق(عَلَیْهَ السَّلاَمُ) گستره عدل مهدوی را در یک جمله چنین ترسیم می کند:

اَما وَ اللّه ِ لَیَدْخُلَنَّ عَلَیْهِمْ عَدْلُهُ جَوْفَ بُیُوتِهِمْ، کَما یَدْخُلُ الْحَرُّ وَ الْقَرُّ. (نعمانی، الغیبه، ص 297.)

به خدا سوگند، عدالت آن حضرت داخل خانه های در بسته می شود، همان گونه که سرما و گرما به داخل خانه ها نفوذ می کند.

ط) سخن هشتمین امام نیز درباره مهدی(عَلَیْهَ السَّلاَمُ) چنین است:

وَضَعَ مِیزانَ الْعَدْلِ بَیْنَ النّاسِ فَلا یَظْلِمُ اَحَدٌ اَحَدا.

ترازوی عدالت را میان مردم نصب می کند و دیگر کسی به کسی ستم نمی کند.( کمال الدین، ج 2، ص 372. )

ی) ابن عباس، نیز گوید :

لایَنْتَطِحُ فیهِ عَنْزانِ، جَمّاءُ وَ ذاتُ قَرْنٍ. (نعیم بن حماد، الفتن، ص 266.)

در عهد او، بز شاخ دار به بز بی شاخ آسیب نمی رساند.

2. شمیم رحمت

قرآن کریم، پیامبر اکرم(صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) را «رَحْمَهً لِلْعالَمینَ؛ رحمت برای جهانیان» معرفی می کند و این مهربانی را مهم ترین عامل جلب و جذب مردمان می داند. (آل عمران: 159.)

در احادیث فراوان با صراحت اعلام شده که سیره آن حضرت همانند سیره پیامبراعظم(صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) است.

در این زمینه به برخی حدیث ها اشاره می کنیم:

الف) پیامبر اکرم(صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) فرمود:

صورت او همانند صورت من و سیرت او همانند سیرت من است. (کمال الدین، ج 2، ص 411.)

ب) امام باقر(عَلَیْهَ السَّلاَمُ) فرمود:

او همانند پیامبر اکرم(صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) رفتار می کند. (شیخ طوسی، تهذیب الاحکام، ج 6، ص 154.)

د) امام صادق(عَلَیْهَ السَّلاَمُ) فرمود:

او از شیوه هدایتی پیامبر پیروی می کند و بر اساس سنت و سیرت او رفتار می کند. (کمال الدین، ج 2، ص 350.)

ه-) امام حسن عسکری(عَلَیْهَ السَّلاَمُ) فرمود:

او شبیه ترین مردمان به رسول خدا(صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) در سیرت و سنت است. (بحارالانوار، ج 51، ص 161.)

و) پیامبر اکرم(صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) در این باره می فرماید:

مهدی از فرزندان من، هم نام من و هم کنیه من است. او در خلقت و سیرت، شبیه ترین مردمان به من است. (کمال الدین، ج 1، ص 286.)

ز) ایشان در حدیث دیگری فرمود:

او قائم اهل بیت من و مهدی امت من است. در شکل و شمایل و رفتار و گفتار، شبیه ترین مردمان به من است. (خزاز، کفایه الاثر، ص 11.)

از بررسی احادیث یادشده به خوبی روشن می شود که وجود مقدس حضرت صاحب الزمان(عَلَیْهَ السَّلاَمُ)، مصداق برجسته رحمت پروردگار است. در احادیثی به این موضوع تصریح شده است، از جمله آنکه در لوح حضرت زهرا(سلام علیها)، حضرت بقیه اللّه را «رَحْمَهً لِلْعالَمِینَ؛ رحمت برای جهانیان»، نامیده اند. (شیخ مفید، الاختصاص، ص 212.)

در زیارت آل یاسین نیز از آن حضرت به عنوان «اَلرَّحْمَهُ الْواسِعَهُ؛ رحمت گسترده»، یادشده است. (احتجاج، ج 2، ص 493.)

همچنین امام صادق(عَلَیْهَ السَّلاَمُ) می فرماید:

حضرت بقیه اللّه از رحمت گسترده خداوند سخن می گوید. سپس می فرماید: «وَ اَنَا تِلْکَ الرَّحْمَهُ»؛ آن رحمت گسترده خداوند، من هستم. (بحارالانوار، ج 53، ص 11.)

گلبانگ حدیث

پیامبر اکرم(صَلَّی اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ) فرمود:

1. یَلی رَجُلٌ مِنْ اَهْلِ بَیْتی یُواطِی ءُ إسْمُهُ اِسْمی. (مبارکفوری، تحفه الأحوذی، ج 6، ص 486.)

مردی از اهل بیت من بر سریر فرمانروایی می نشیند که نامش هم نام من است.

2. اَنَا وَ عَلِی وَ الْحَسَنُ و الْحُسَیْنُ وَ تِسْعَهٌ مِنْ وُلْدِ الْحُسَیْنِ مُطَهَّرُونَ مَعْصُومُونَ. (فرائد السّمطین، ج 2، ص 313.)

من، علی، حسن، حسین و نُه تن از اولاد حسین پاک و پاکیزه و معصوم هستیم.

3. اَلْأَبْدالُ فِی هذِهِ الاُمَّهِ ثَلاثُونَ رَجُلاً قُلُوبُهُم عَلی إبْراهِیمَ خَلیلِ الرَّحْمانِ، کُلَّما ماتَ رَجُلٌ اَبْدَلَ مَکانَهُ رَجُلاً. (عظیم آبادی، عَون المعبود، ج 11، ص 377.)

ابدال در میان این امت سی نفر هستند که دل هایشان چون قلب ابراهیم خلیل است. هرگاه یکی از آنها بمیرد، خداوند یک نفر دیگر به جای او می گمارد.

4. اِنَّ الْمَهْدِی یَظْهَرُ إذا نادی مُنادٍ فِی السَّماءِ اَنَّ الْحَقَّ فی آلِ مُحَمَّدٍ، یَظْهَرُ حِینَئِذٍ عَلی اَفْواهِ النّاسِ وَ یَشْرَبُونَ حُبَّهُ فَلا یَکُونُ لَهُم ذِکْرٌ غَیْرُهُ. (ابن حجر، الفتاوی الحدیثه، ص 40.)

حضرت مهدی هنگامی ظهور می کند که منادی آسمانی ندا کند که حق با آل محمد است. آن گاه نام مهدی بر سر زبان ها می افتد و محبت او در دل ها جای می گیرد و دیگر نام کسی جز او بر زبان ها جاری نمی شود.

5. یَأْتِیهِ الرَّجُلُ فَیَقُولُ یا مَهْدِی اَعْطِنی وَ بَیْنَ یَدَیْهِ الْمالُ، فَیَحْثِی لَهُ فِی ثَوْبِه مَا اسْتَطاعَ اَنْ یَحْمِلَهُ. (شعرانی، الیواقیت و الجواهر، مبحث 65.)

شخصی به خدمت او می آید و می گوید: ای مهدی، به من عطا کن. در برابر او اموالی گذاشته می شود و او از آن اموال برمی دارد و هر قدر بتواند حمل کند، در لباس و ظرف او می گذارد و به او می دهد.

• منبع  : کتاب ده گفتار درباره مهدویت